Tehlikeli Maddelerin Paketlenmesi
Tehlikeli maddelerin paketlenmesi, uluslararası düzenlemeler ve standartlara uygun olarak yapılmalıdır. Bu süreç, hem insan sağlığını hem de çevreyi korumak amacıyla son derece titiz düzenlemeler içerir. Tehlikeli maddelerin doğru bir şekilde paketlenmesi, taşınması ve depolanması için bazı önemli gereksinimlere ve standartlara uyulması zorunludur. Aşağıda tehlikeli maddelerin paketlenmesi, ilgili standartlar ve bu standartların gereksinimleri detaylandırılmıştır:
1. Ambalajsız Taşıma ve Depolama Koşulları
- Ambalajsız taşıma bazı özel durumlarda kabul edilebilir, ancak çevre ve insan sağlığına zarar vermeyecek uygun sistemler ve kapalı araçlar kullanılması gerekmektedir.
- Kapalı sistem: Ambalajsız taşınan maddeler için kapalı depo yerleri ve sızdırmaz araçlar kullanılmalıdır. Bu tür taşımalar genellikle sıvı, gaz veya büyük miktarlarda katı maddeler için uygulanır.
2. Tehlikeli Maddelerin Ambalajlanması: Genel Şartlar
- Ambalaj Kaplarının Dayanıklılığı: Ambalaj kapları, içine konulan maddeden etkilenmeyen ve maddenin özelliklerini değiştirmeyen dayanıklı malzemeden yapılmalıdır. Örneğin, asidik maddeler için plastik veya cam kaplar tercih edilmelidir, çünkü metal kaplar paslanabilir veya madde ile reaksiyona girebilir.
- Ambalaj ve Etiket Tasarımı: Tehlikeli maddelerin ambalajları, gıda maddeleri ile karıştırılmayacak şekilde farklı tasarlanmalı ve etiketlenmelidir. Tehlike sınıfına göre belirlenmiş uyarı sembolleri ve renk kodları kullanılmalıdır.
- Tehlikeli Madde Etiketleme Gereksinimleri:
- ADR (Avrupa Anlaşması): Avrupa tehlikeli maddelerin karayolu ile taşınmasına dair anlaşma, tehlikeli madde paketlerinin üzerindeki etiketleri tanımlar.
- IMDG (Denizcilik): Deniz yoluyla taşınacak tehlikeli maddelerin ambalajlanmasında ve etiketlenmesinde IMDG kodlarına uyulmalıdır. Bu kodlar, denizcilik taşımalarında kullanılacak güvenlik standartlarını belirler.
- ICAO/IATA (Havacılık): Tehlikeli maddelerin hava yoluyla taşınmasında, Uluslararası Sivil Havacılık Örgütü’nün (ICAO) ve Uluslararası Hava Taşımacılığı Birliği’nin (IATA) standartlarına uyulmalıdır. Hava taşımacılığında özel ambalaj ve işaretleme şartları vardır.
3. Sıvı Maddelerin Ambalajlanması
- Isıl Genleşme İçin Boş Hacim Bırakılması: Sıvı halde taşınan maddeler için kaplarda mutlaka boş hacim bırakılmalıdır. Özellikle sıcaklık değişikliklerine maruz kalacak taşımalar sırasında, sıvı maddelerin genleşmesini sağlamak amacıyla %5-%10 oranında boşluk bırakılmalıdır.
- Sızdırmazlık: Sıvı tehlikeli maddelerin ambalajında kullanılan kaplar tamamen sızdırmaz olmalıdır. Kaçak durumunda çevreye ve insanlara büyük zararlar verebileceğinden, bu tür kapların güvenlik testlerinden geçirilmiş olması zorunludur.
4. Birbirine Reaksiyon Veren Maddeler
- Ayrı Ambalajlama: Şiddetli reaksiyona girebilecek maddeler aynı dış ambalajda taşınamaz ve depolanamaz. Örneğin, asitler ve bazlar, birbirine yakın konumlandırıldığında ciddi tepkimeler oluşturabilir. Bu yüzden her iki madde de ayrı kaplarda ve ayrı bölmelerde taşınmalıdır.
- Güvenli Ayırma: Güvenli depolama ve taşıma için, birbirine zarar verebilecek maddeler için çift katmanlı, bölümlere ayrılmış ambalajlama yapılmalıdır.
5. Çok Tehlikeli Maddeler İçin Ambalajlama
- Kaçakları Önleyen Ambalajlar: Çok tehlikeli maddelerin paketlenmesinde, kaçakların oluşmasını tamamen engelleyecek tasarımlar kullanılmalıdır. Özellikle radyoaktif maddeler, biyolojik tehlikeli maddeler veya çok korozif kimyasallar için çift katmanlı sızdırmaz ambalajlar tercih edilir.
- Fonksiyon Testleri: Kullanılan ambalaj malzemeleri, taşınacak maddeyle uyumlu olup olmadığını anlamak için çeşitli testlerden geçirilmelidir. Örneğin, dayanıklılık, sızdırmazlık, düşme testleri ve patlama dayanımı gibi testler uluslararası standartlar kapsamında yapılmalıdır.
6. Tehlikeli Maddelerin Paketlenmesinde Standartlar
- UN Onaylı Ambalajlar: Tehlikeli maddeler için kullanılan ambalajlar, genellikle Birleşmiş Milletler (UN) onaylı olmalıdır. Bu ambalajlar, dayanıklılık ve güvenlik testlerinden geçirilmiş ve tehlikeli madde taşıma kurallarına uygun olarak üretilmiştir. Her UN onaylı ambalaj, belirli bir kodla işaretlenir.
- UN Kodları: Ambalajın türü, maddesi ve dayanıklılığına dair bilgileri içeren kodlar mevcuttur. Örneğin, 1A1 kodu, çelik varil anlamına gelirken, 3H1 kodu, plastik bidon anlamına gelir.
- Tehlike Sınıfları: Tehlikeli maddeler, ADR, IMDG ve ICAO/IATA düzenlemelerine göre 9 farklı sınıfa ayrılır:
- Patlayıcılar
- Gazlar
- Yanıcı sıvılar
- Yanıcı katılar
- Oksitleyici maddeler
- Zehirli maddeler
- Radyoaktif maddeler
- Korozif maddeler
- Diğer tehlikeli maddeler
7. Üretici Sorumluluğu
- Ambalaj Malzemelerinin Minimize Edilmesi: Üretici, tehlikeli maddelerin ambalajlanmasında kullanılan malzemelerin çevreye zarar vermeyecek şekilde minimize edilmesinden ve geri dönüştürülmesinden sorumludur. Üretici, ambalajların bertaraf edilmesi ve geri dönüşümü konusunda gerekli adımları atmalıdır.
- Tehlikeli Maddelerin Taşınmasından Sorumluluk: İthal edilen veya üretilen tehlikeli maddelerin taşınmasından kaynaklanan tüm ambalaj ve lojistik süreçlerinden üretici sorumludur. Üretici, bu sorumluluğunu başka birine devredemez.
8. İlaçlanmamış Konteyner ve Isı Damgasız Paletler
- Standartlara Uygun Paletler: İlaçlanmamış konteynerler, ısı damgasız paletler gibi uygun olmayan taşıma araçları kullanıldığında ciddi cezalar uygulanabilir. Özellikle uluslararası taşımacılıkta kullanılan paletlerin ISPM 15 standardına uygun olması gerekmektedir. Bu standart, ahşap ambalaj malzemelerinin zararlı organizmalardan arındırılması için belirlenen kuralları kapsar.
- Devlet Denetimi: Ürün teslimatında ambalajın standartlara uymaması durumunda, devlet ambalaj ve taşıma işlemini yapan firmayı denetler ve sorumluluk satıcıya aittir. Eksik veya uygun olmayan ambalajlama nedeniyle oluşacak zararlar ve cezalar, bu sorumluluğun yerine getirilmemesi durumunda satıcı firmaya yüklenir.
Özet
Tehlikeli maddelerin paketlenmesi, insan sağlığı ve çevre güvenliği açısından son derece önemlidir. Bu maddelerin paketlenmesinde kullanılacak ambalaj kaplarının dayanıklılığı, doğru malzemeden yapılması, sızdırmaz olması ve uluslararası standartlara uygun şekilde etiketlenmesi gereklidir. Birbirine zarar verebilecek maddelerin aynı ambalajda taşınmaması, sıvı maddelerin genleşme payı bırakılarak paketlenmesi gibi kurallar uygulanmalıdır. Üreticiler, kullanılan ambalaj malzemelerinin en aza indirilmesi, geri dönüşüm süreçlerinin izlenmesi ve taşıma sırasında oluşabilecek risklerin önlenmesi konularında sorumluluk taşır.
Üretici, ithal ettiği veya ürettiği madde ve müstahzarın taşınmasından kaynaklanan ambalaj malzemesinin, en aza indirilmesi veya bertaraf edilmesinden sorumludur. Üretici bu sorumluluğu başkasına devredemez ve gerekli harcamaları karşılamakla yükümlüdür.
Ürün teslimatında taşınan ürün kabın standartlara uymaması durumunda devlet sorumlu olarak ürünü satan firmayı sorumlu tutar ambalaj ve lashing yapan firmayı denetlemesini söyler sorumluluğu cezaları satıcı firmaya yükler ilaçlanmamış konteyner ısı damgasız paletler gibi durumlarda firma bunları dikkatle kontrol etmelidir.
