Tehlikeli Maddelerin Yüklenme Taşıma Ve Boşaltma Kuralları

• Patlayıcı, parlayıcı, yanıcı, yakıcı, kendiliğinden veya kolayca tutuşabilen, zehirli ve radyoaktif özelliklere sahip maddeler tehlikeli madde olarak kabul edilir. ADR Sözleşmesi, bu tür maddelerin taşınmasını yasaklar. Bu maddeler haricindeki diğer tehlikeli maddelerin taşınması ise Avrupa Birliği tarafından onaylanan ADR Sözleşmesi’ne uygun olarak gerçekleştirilir. Bu sözleşme, tehlikeli maddelerin hava, deniz, kanal, kara ve demiryolu yoluyla taşınmasına ilişkin kuralları belirler.

• Tehlikeli maddeler, özelliklerine uygun ambalajlar içinde taşınmalıdır. Ambalajlar, hasar görmemeli, patlama, sarsılma, düşme, kayma veya sürükleme gibi durumlara karşı korunmalıdır.
• Ambalajı bozulan veya zarar gören tehlikeli maddeler, araca yüklenmemeli veya taşıma esnasında fark edilirse, gerekli önlemler alınana kadar yolculuğa devam edilmemelidir.
• Taşıma aracının önüne ve arkasına kırmızı zemin üzerine beyaz renkte “TEHLİKELİ MADDE” yazısı yazılmalı ve 30 x 30 santimetreden küçük olmayan kırmızı bezler asılmalıdır. Akaryakıt taşıyan araçlarda, sarnıçların üzerine de taşınan maddenin adı yazılmalıdır.
• Sürücü, tehlikeli madde taşıdığını belirten ikaz levhalarını takmak ve çıkarmakla yükümlüdür.
• Patlayıcı, yanıcı, yakıcı, kendiliğinden veya kolayca tutuşabilen, zehirli ve radyoaktif maddelerin yüklenmesi ve boşaltılması sırasında, 30 metrelik bir alanda sigara içilmemeli, kibrit, çakmak, fener gibi alev veya kıvılcım çıkaran cihazlar kullanılmamalıdır. Araç içine sadece 6 voltu geçmeyen pilli fener ile girilebilir.
• Elektrikli donanımlar, kısa devre veya kıvılcım yapmayacak şekilde izole edilmeli ve düzenlenmelidir.
• Ateş veya kıvılcım çıkaran maddelerin yüklenmesi ve boşaltılması sırasında dikkatli olunmalıdır.
• Tankerlerde veya yanma noktası 61 0C’ye kadar olan yanıcı sıvı madde ve yanıcı gazlarda topraklama yapılmalıdır.
• Yükleme ve boşaltma zamanlarında motor çalıştırılmamalıdır.
• Gaz tüpleri, koruma kapakları takılı olarak ve uçları aracın hareket yönünün tersinde olacak şekilde taşınmalıdır.
• Araca başka bir yük konulmamalı, mal sahibi veya hizmetli dışında kimse araca bindirilmemelidir.
• Yükleme ve boşaltma yapılacak yer ve zaman kalabalık olmayan ve uygun olanlar seçilmelidir.

Tehlikeli Maddelerin Yüklenme, Taşıma ve Boşaltma Kuralları

Tehlikeli maddelerin yüklenmesi, taşınması ve boşaltılması sırasında alınacak önlemler, uluslararası ve yerel yönetmeliklerle belirlenmiştir. Bu süreçler, tehlikeli maddelerin insan sağlığı, çevre ve mal güvenliği açısından tehlike yaratmaması için titizlikle kontrol edilmelidir. Bu kurallar, hem karayolu, hem denizyolu, hem de havayolu taşımacılığı için geçerlidir ve her bir adım dikkatle ele alınmalıdır.

---

1. Yüklenme Kuralları

Tehlikeli maddelerin güvenli bir şekilde taşınabilmesi için, yükleme süreci titizlikle planlanmalıdır. Bu aşamada dikkate alınması gereken kurallar şunlardır:

• Uygun Ambalaj Seçimi:
  • Tehlikeli maddeler, ADR (Tehlikeli Maddelerin Karayolu ile Taşınması) ve IMDG (Denizyolu ile Taşınması) gibi uluslararası taşımacılık yönetmeliklerine uygun ambalajlarda bulunmalıdır.
  • Ambalajlar, UN (Birleşmiş Milletler) numarasıyla etiketlenmelidir.
  • Örnek: Patlayıcı madde taşıyan bir araçta UN 0335 koduyla işaretlenmiş ambalaj kullanılmalıdır.
• Etiketleme ve İşaretleme:
  • Ambalajlar, tehlikenin türüne göre işaretlenmelidir (örneğin, yanıcı madde için alev işareti).
  • Sayısal Veri: Tehlikeli madde taşımacılığında her ambalajın üzerinde minimum 10 cm x 10 cm boyutlarında bir tehlike işareti yer almalıdır.
• Yükleme Sırası:
  • Maddelerin özelliklerine göre yükleme yapılmalıdır. Yanıcı maddeler, patlayıcılarla veya reaktif kimyasallarla yan yana yüklenemez.
  • Örnek: Asit bazlı sıvılarla (UN 1789 – Hidroklorik Asit) organik malzemeler yan yana taşınmamalıdır.
• Personelin Eğitimi:
  • Yükleme personelinin, tehlikeli maddelerin güvenli bir şekilde taşınması için yeterli eğitimi almış olması gerekir. Bu eğitim, düzenli aralıklarla güncellenmelidir.
  • Örnek: ADR yönetmeliklerine göre eğitim almayan personelin tehlikeli madde yükleme işlemi yapması yasaktır.

---

2. Taşıma Kuralları

Tehlikeli maddelerin taşınması sırasında, maddelerin güvenli bir şekilde ulaşımı sağlanmalıdır. Bu süreçte uygulanacak kurallar şunlardır:

• Tehlike Sınıflarına Göre Araç Seçimi:
  • Taşınacak maddenin tehlike sınıfına (yanıcı, patlayıcı, zehirli vb.) uygun araç seçimi yapılmalıdır.
  • Örnek: Yanıcı sıvılar (UN 1203 – Benzin) için sızdırmaz, yangına dayanıklı tankerler kullanılır.
• Araç Güvenliği ve Kontroller:
  • Araçların, tehlikeli madde taşımaya uygunluğu belgelenmeli ve periyodik olarak kontrol edilmelidir. Yangın söndürücüler, tehlikeli madde levhaları ve güvenlik ekipmanları araçta bulunmalıdır.
  • Sayısal Veri: Taşıma sırasında araçta en az 2 adet, 6 kg kapasiteli yangın söndürücü bulundurulması zorunludur.
• Sürüş Hızı ve Rota Planlaması:
  • Tehlikeli maddeler taşıyan araçlar için hız sınırlamaları geçerlidir. Ayrıca, yoğun nüfuslu alanlardan, tünellerden veya köprülerden geçişler için özel izinler gerekebilir.
  • Örnek: Yanıcı madde taşıyan araçların şehir merkezlerinden geçişine izin verilmeyebilir ve alternatif güzergahlar kullanılmalıdır.
• Sürücü Sertifikası:
  • Sürücülerin, tehlikeli maddeleri taşımak için ADR gibi yönetmelikler kapsamında özel eğitim almış olması ve bu sertifikaya sahip olması gereklidir.
  • Sayısal Veri: ADR sertifikası olmayan sürücüler, tehlikeli madde taşıyamaz. Sertifikaların 5 yılda bir yenilenmesi zorunludur.
• Tehlike Levhası:
  • Araçların önünde ve arkasında taşınan maddeyi belirten tehlike levhası bulunmalıdır. Bu levhalar aracın durumu ve taşıdığı yük hakkında dışarıya bilgi verir.
  • Örnek: 3 numaralı tehlike levhası, yanıcı sıvıları temsil eder.

---

3. Boşaltma Kuralları

Tehlikeli maddelerin taşındıkları varış noktalarında güvenli bir şekilde boşaltılması için dikkat edilmesi gereken kurallar:

• Boşaltma Alanı:
  • Tehlikeli maddeler için özel olarak ayrılmış, iyi havalandırılan ve tehlikelerden uzak bir boşaltma alanı olmalıdır.
  • Örnek: Kimyasal maddeler için boşaltma alanı, yer altı drenaj sistemlerinden ve su kaynaklarından uzak olmalıdır.
• Kişisel Koruyucu Ekipmanlar:
  • Boşaltma işlemi sırasında çalışan personelin, tehlikeli maddelere uygun kişisel koruyucu ekipmanlar (KKD) kullanması zorunludur.
  • Örnek: Zehirli gazlar içeren tüplerin boşaltılması sırasında solunum maskesi, koruyucu elbise ve eldiven kullanılmalıdır.
• Boşaltma Ekipmanlarının Kullanımı:
  • Tehlikeli maddeler boşaltılırken, kullanılan ekipmanların sızdırmaz ve dayanıklı olması gereklidir. Herhangi bir sızıntı veya dökülme durumunda acil müdahale ekipmanları hazır bulunmalıdır.
  • Sayısal Veri: Tanker boşaltımı sırasında acil durumda 10 metre mesafede acil müdahale ekipmanı hazır bulundurulmalıdır.
• İlgili Kayıtlar ve Belgeler:
  • Taşınan ve boşaltılan tüm tehlikeli maddelerin kayıtları tutulmalı ve ilgili belgeler, yasal süre boyunca saklanmalıdır.
  • Örnek: ADR yönetmeliğine göre tehlikeli maddelerin sevkiyat belgeleri en az 5 yıl boyunca muhafaza edilmelidir.
• Atık Yönetimi:
  • Boşaltma işlemi sırasında ortaya çıkan atıkların, ulusal ve uluslararası atık yönetimi kurallarına uygun şekilde bertaraf edilmesi gereklidir.
  • Örnek: Kimyasal madde atıkları, çevreye zarar vermeyecek şekilde lisanslı atık bertaraf tesislerine gönderilmelidir.

---

Özet

Tehlikeli maddelerin yüklenmesi, taşınması ve boşaltılması sırasında alınacak önlemler, ciddi risklerin önüne geçmek için hayati önem taşır. Her aşamada uygun ambalajlama, etiketleme, personel eğitimi, araç seçimi ve koruyucu önlemler hayata geçirilmelidir. Maddelerin tehlike sınıflarına göre doğru taşıma araçları ve boşaltma yöntemleri seçilmeli, uluslararası yönetmeliklere uyum sağlanmalıdır. Bu sayede, insan sağlığı, çevre güvenliği ve malların korunması sağlanabilir.

Tehlikeli madde taşımacılığında yükleme ve boşaltma işlemlerinde, şoför ve elleçleme elemanlarının korunma donanımları çantasında bulundurmaları gereken malzemeler şunlardır:

• Yarım gaz maskesi (filtreli),
• Lastik çizme,
• El feneri (kıvılcım çıkarmayan dış yüzeye sahip),
• Koruyucu önlük,
• Koruma eldiveni (uzun),
• Koruma gözlüğü,
• Göz yıkama şişesi (steril su ile dolu),
• İş tulumu (tek kullanımlık),
• Fosforlu yelek,
• Saklama çantası.
• ADR sürücü belgesi

Taşıma sırasında tehlikeli maddelerin tür, miktar ve özelliklerini gösteren belgelerin araçta bulunması zorunludur.

• Uluslararası taşımalarda araçta en az 2 (iki) adet 2 kg’lık yangın söndürücü bulunmalı ve bunlar kolay erişilebilir ve korunaklı bir yerde olmalıdır.
• Araç durduğu veya park ettiği zaman, sürücü, yardımcı veya bir gözetmen tarafından sürekli denetlenmelidir.
• Araç el freni ile sabitlenmeli ve gerekli durumlarda ek koruma önlemleri alınmalıdır.
• Tanker araçlar yerleşim yerlerinde 30, şehirlerarası yollarda 50, otoyollarda 60 km hız sınırına uymalıdır.
• Tehlikeli madde taşıyan araçlar diğer araçlardan en az 50 metre uzakta seyretmeli ve durduklarında aralarında 20 metre boşluk bırakmalıdır.
• Sis, kar, yağmur gibi olumsuz hava koşullarında görüş mesafesi 50 m’nin altına inerse veya yol buzlu veya karlı ise, sürücü dikkatli olmalı ve başkalarına zarar vermemek için uygun bir park yeri aramalıdır. Bu amaçla radyo yayınları takip edilmelidir.
• Gazlı maddelerin paketlenmesi veya taşınmasında yeterli havalandırma sağlanmalıdır. Eğer kapalı araç veya konteyner kullanılıyorsa, arkadaki (yüklemeye ait) kapılara aşağıdaki uyarı yazısı asılmalı veya yapıştırılmalıdır. (Yazının boyutu 25 mm olmalıdır)

• Hayvan gücü ile çekilen araçlarda tehlikeli madde taşınamaz.
• Sürücü paketleri açamaz veya içeriğini değiştiremez.
• Araçların çalışması veya soğutma cihazlarının çalıştırılması için kullanılan yakıtlar Karayolları Trafik Kanunu ve bu Yönetmelik kapsamında değildir.
• Radyoaktif maddelerin yüklenmesi, boşaltılması ve taşınması için Atom Enerjisi Kurumundan izin alınması gerekmektedir.
• Tehlikeli maddelerin taşınmasına ilişkin diğer kurallar Karayolları Genel Müdürlüğünce yayınlanan “Tehlikeli Maddelerin Karayolu İle Taşınması Hakkında Yönetmelik” te belirtilmiştir.
• Bu malzemeler, tehlikeli maddelerle temas etme, solunum, göz veya cilt yaralanması gibi risklere karşı önlem almak için kullanılır. Göz yıkama şişesi, kolay erişilebilir bir yerde bulundurulmalı ve acil durumlarda gözleri temizlemek için kullanılmalıdır.
• ADR Sözleşmesi, tehlikeli madde taşımacılığında insanların, çevrenin, hayvanların ve bitkilerin olası tehlikelere karşı korunmasını, taşımacılığın ekonomik olarak yapılabilmesini sağlamak için gerekli kuralları belirler. Bu kurallardan bazıları şunlardır:

• Yiyecek, gıda ve yem maddelerinden ayrı tutulmalı ve saklanmalıdır. Bu amaçla ekstra bir dış kaplama, bir bölme, en az 80 cm’lik bir boşluk veya diğer maddeler/yükler ile ayrım sağlayacak bir malzeme kullanılmalıdır.
• Bazı tehlikeli maddeler, diğer tehlikeli maddelerle birlikte taşındığında tehlikeli bir reaksiyon oluşturabileceğinden, aynı araç/konteyner içinde birlikte yüklenmemelidir.
• Yüklerin güvenliği sağlanırken, aracın sert fren yapması, viraj alması veya hızlanması gibi hareketlerinden dolayı yükün kayması, yuvarlanması, devrilmesi veya araçtan düşmesi gibi durumların önlenmesi için gerekli tedbirler alınmalıdır. Yüklerin tek tek parçaları araç/konteyner içinde sabitlenmeli ve aracın kapaklarına doğru hareket etmemelidir. Bu durum aracın maksimum hızında ani fren yapması durumunda da geçerlidir.
• Yüklerin güvenliği sağlanırken, yatay yönde ağırlık merkezinin olabildiğince düşük olmasına dikkat edilmelidir.